Haanappel, Karin – Herstory of Art

Karin Haanappel
dit boek verschijnt 8 maart 2012
144 pagina’s, fc
ISBN: 9789077408940
NUR: 690 694 728
Prijs: € 24,50
Uitgever: A3 boeken
Michelangelo, Caravaggio, Rodin, Picasso – wie kent ze niet? Anguissola, Gentileschi, Claudel, Goncharova – wie kent ze wel? Samen met veel anderen hebben zij een bijdrage geleverd aan de geschiedenis der kunsten. Vrouwelijke kunstenaars zijn echter vaak in de vergetelheid geraakt of in de schaduw gebleven van ‘de grote meesters’. Immers, de kunstgeschiedenis is hoofdzakelijk gericht op ‘dead white male artists’. Het is nog steeds overduidelijk zijn verhaal (his story) dat de canon van de kunstgeschiedenis bepaalt.
In de jaren zestig en zeventig van de 20e eeuw kwam er vanuit de feministische hoek grote kritiek op deze manier van wetenschap bedrijven. Er werd gezocht naar vrouwelijke kunstenaars en ze werden gevonden. In 1971 onderzocht Linda Nochlin ‘why have there been no great women artists’. Met de nadruk op ‘great’, want inmiddels waren er wel honderden vrouwelijke kunstenaars teruggevonden, maar geen van hen stond op gelijk niveau met ‘de grote meesters’. Talent alleen is dus niet genoeg. Volgens Nochlin heeft dit vooral te maken met de eeuwenlange uitsluiting van vrouwen van het kunstonderwijs en het in stand houden van de heersende beeldvorming en machtsverhoudingen in de kunst.
Vandaag de dag is er nog steeds geen sprake van gelijkwaardigheid tussen mannelijke en vrouwelijke kunstenaars. Zolang wij uitsluitend de traditionele canon der (kunst)geschiedenis voorgeschoteld krijgen, blijft de geschiedenis er een van helden en overwinnaars, van oorlogen en rooftochten. Ook de mythe van het ‘oerpatriarchaat’ wordt dan in stand gehouden. In ‘Herstory of Art’ ontrafelt kunsthistorica Karin Haanappel deze mythe. Zij laat ons een heel andere wereld ervaren, een wereld waarvan ook vrouwen deel uitmaken en waarin niet-westerse en prehistorische culturen eveneens van belang blijken te zijn. Door te starten met de vroegste kunstuitingen in de oude steentijd en vervolgens de vrouwelijke kunstenaars op de kaart te zetten tot het moment waarop de canon van de kunstgeschiedenis voor het eerst werd geschreven, plaatst zij haar verhaal van de kunst (her story of art) naast zijn verhaal van de kunst (his story of art). De focus ligt vooral op Europa, gezien vanuit een egalitair perspectief, zodat zichtbaar wordt dat kunst van meet af aan is gemaakt door mensen: mannen én vrouwen.
Serotia recensie:
Eerder had ik al het boek ‘Het Parijs van Isis’ van haar hand gelezen, dus toen ‘Herstory of Art’uitkwam, mocht deze niet ontbreken aan mijn boekenkast. Ik zag een presentatie van dit boek op tv, koffietijd, en merkte dat Karin net zo lekker praat als dat ze schrijft, wat ik herkende uit haar eerste boek. En datzelfde maakt ze weer waar met dit boek. Als vroeger de geschiedenislessen zo prettig uitgelegd en verteld waren, had ik er vast meer van opgestoken.
Je kunt ook aan dit boek merken dat Karin niet zomaar een schrijfster is met een leuk verhaal, maar verstand van zaken heeft, ze heeft haar huiswerk enorm goed gedaan. Het boek gaat over de kunstgeschiedenis, vrouwelijke kunst en vrouwelijke kunstenaars wel te verstaan. Onze geschiedenis wordt gedomineerd door mannelijke kunstenaars, iedereen weet de grote namen wel te noemen. Het lijkt net alsof dat stuk geschiedenis geen vrouwen bevat, maar integendeel, ook de kunstgeschiedenis heeft grote vrouwelijke namen.
Karin neemt je mee terug in de tijd, naar de pre-her-story, de paleolithische kunst, daar waar vrouwen heel belangrijk waren, de voortbrengers van leven. Ook die tijd gaf al prachtige beelden en schilderkunst. De neolithische tijd volgt, met de overgang naar de dominantie. Alles voorzien van prachtige foto’s van beelden en kunst uit die periode. Ik ben helemaal verliefd op het beeldenstel uit de Hamangia cultuur. Via de preklassieke tijd komen we in de klassieke oudheid, waar ik de eerste schilderijen zie verschijnen in het boek. De middeleeuwen brengt nog meer kunst; zelfportretten in boeken, en ik kom de naam van Hildegard von Bingen tegen (over wie binnenkort ook een boek verschijnt). De renaissance met haar werkelijk prachtige gedetailleerde schilderijen. En zo rollen we de nieuwe tijd in. Karin laat de vrouwen en hun werk ‘leven’ in haar boek, de vrouwen die een grote bijdrage leverden aan onze kunstgeschiedenis.
Ik moet eerlijk bekennen dat als het boek van een andere schrijver was geweest, dat ik het niet gekocht had. Ik had – lees had – niets met kunstgeschiedenis. Maar ik kende Karin inmiddels een beetje via haar eerste boek, dat overigens ook over een stuk geschiedenis gaat, en haar schrijfstijl spreekt me erg aan. Dus ik dacht, ik koop het boek. En het is me geheel niet tegengevallen, sterker nog, zelfs met dit onderwerp heeft ze me weten te boeien. Ik heb genoten van alle informatie, de prachtige kunst in dit boek in de vorm van alle mooie foto’s. Ze heeft mij weer een stuk kennis gegeven over een, voor mij, totaal blanco onderwerp. Ik ben weer een klein stukje (kunst)geschiedenis rijker!
2012-10-03